Welcometo this Decision Guide about PSA testing. Prostate-specific antigen, or PSA, is a blood test used by many doctors to screen for prostate cancer. If you've had your PSA level checked, you may have been told that your results were "normal" or "abnormal." However, some men would like to know more about what their PSA level means. The prostate specific antigen (PSA) may be present in the blood in two different ways: Free PSA: The PSA remains free in the blood unbound to any carrier protein. Conjugated PSA: The PSA is bound to other proteins. Total PSA is the sum of free PSA and conjugated PSA. Discussesphysiology, pathophysiology, and general clinical aspects, as they relate to a laboratory test. Prostate-specific antigen (PSA) is a glycoprotein that is produced by the prostate gland, the lining of the urethra, and the bulbourethral gland. Normally, very little PSA is secreted in the blood. Increases in glandular s ize and tissue In women, total PSA should be under 0.002 ng/mL [ 24] Free PSA in the range of 0.2 to 5.0 ng/mL is normal in men with total PSA levels of ng/mL. The following levels are considered normal by age in healthy men [ 18, 25 ]: 0.5 ng/mL for men 40-49 years old. 0.7 ng/mL for men 50-59 years old. Prostate-Specific Antigen (PSA), Free:Total Ratio PSA is a protein produced by the prostate gland that is a great indicator that can help us understand the health status of the prostate gland. It is also the best tool to detect prostate cancer, one of the leading causes of morbidity in men. Wecompared two recently introduced commercial assays (CanAg and Immulite) for measuring free prostate-specific antigen (f-PSA), total PSA (t-PSA), and the ratio of t-PSA/f-PSA (f-PSA%) in control materials and sera of 54 healthy men, 50 patients with benign prostatic hyperplasia (BPH), and 45 patie SijV. PSA nedir? Prostat spesifik antijen anlamına gelen PSA testi, erkeklerdeki organda bulunan meninin kıvamını düzenleyecek şekilde prostatta üretilen enzimin ölçülmesi işlemi olmaktadır. PSA miktarının küçük bir kısmı kanda dolaşımda bulunur. Prostat enfeksiyonları, prostatın iyi huylu büyümesi ya da prostat kanseri gibi çeşitli hastalıklarda PSA kana karışmaktadır. PSA'nın kana geçme miktarları da hastalığın türüne ve derecesine göre farklı olmaktadır. Bu yüzden kandaki PSA seviyesi önemlidir. Kanda bulunan PSA seviyesi ve değerine göre prostat hastalıklarının tanısı konulur ve uygun bir tedavi yöntemi belirlenir. PSA Yüksekliği Nedir? PSA nedir ve PSA yüksekliği nedir? Menide çok fazla bulunan PSA seviyesinin yüksekliği nedir? İyi huylu prostat büyümesinde ise PSA kan değeri artış gösterir. PSA yüksekliği ve artışı şu durumlarda ortaya çıkar Prostat masajı yapılması Prostat iltihabının olması Prostat kanseri olunması Prostat biyopsisi yapılması İdrar yolu ameliyatlarının yapılması Prostat enfarktüsü ejekülasyon İdrar retansiyonu Prostat büyümesi sorunu için aşağıdaki belirtiler varsa uygun tanının belirlenmesi için mutlaka uzman doktora gitmek gerekmektedir. İdrarı başlatmakta güçlük çekilmesi İdrarda kan görülmesi İdrarı tam boşaltamama hissinin olması İdrar kuvvetinin azalması İdrar azalması İdrar yaparken sızı ve yanma hissinin oluşması Gece veya gündüz ani idrar yapma isteğinin olması Sık bir şekilde idrara çıkma Kesik kesik idrar yapma Serbest PSA Serbest PSA nedir? PSA testinin değerlendirilmesinde serbest PSA ve toplam PSA değerleri mutlaka dikkate alınmalıdır. Kana karışan miktarının büyük bir bölümü proteinlere bağlı olmaktadır. %5 ile 35 arasındaki PSA miktarı ise proteine bağlı olmadan serbest bir şekilde kanda dolaşmaktadır. Buna serbest PSA denir. Bununla birlikte, prostat kanserinde erken tedavi önemli olduğu için erken tanı koymak gereklidir. Bu yüzden de erken tanı koyabilmek için ilk yapılan testlerden birisi total PSA değerinin belirlenmesi testidir. Total PSA ve Serbest PSA Arasındaki Farklar Nelerdir? PSA nedir ve Total PSA ile serbest PSA testleri arasındaki farklar nelerdir? Kanda bulunan PSA'nın 2 durumu bulunmaktadır. Serbest PSA ve total PSA testlerinin her ikisinde de kandaki PSA seviyesi ölçülmektedir. Elde edilen sonuçlara göre prostat iltihabı ya da prostat kanseri gibi hastalıklar teşhis edilmektedir. Total PSA testi ile serbest dolaşan ve proteinlere bağlı olan PSA'lar ölçülmektedir. Serbest PSA testi ise sadece serbest dolaşan PSA ölçülmektedir. Yani, serbest PSA testi, proteine bağlı olmayan PSA'yı ölçmez. Her iki test prostatla ilgili hastalıkları teşhis edebilmek için kullanılan testlerdir. Total PSA seviyesinin artması serbest PSA seviyesinin de azalması prostat kanseri riskini arttırmaktadır. Bununla birlikte, uygun tanı için test yapılırken hem total hem serbest PSA testinin yapılması gerekmektedir. Çünkü test sonuçlarına göre serbest PSA ve total PSA oranı belirlenir. PSA Değeri Kaç Olmalıdır? PSA nedir ve değerinin kaç olması gerekir? Prostat kanserinin olup olmadığını ölçebilmek için PSA'nın belirli bir değerde olması gerektiğini söylemek ve tanımlamak zor olmaktadır. PSA seviyesinin çok düşük değerlerde olduğu hastalarda bile prostat kanseri ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca PSA değeri arttıkça kansere yakalanma oranı da artış göstermektedir. PSA normal değeri kaç olmalıdır? PSA'nın normal olması gereken değeri her ülkeye, her yaşa göre farklılık göstermektedir. Genel olarak 40 yaşındaki bir kişide PSA değeri bir olmalıdır. 50-55 yarısı arasındaki bir kişide ise PSA değeri 2 kabul edilebilmektedir. 60'lı yaşlarda ise 4 olurken, 70'li yaşlarda 6 normal sınır olarak kabul edilmektedir. Fakat PSA değerinin normal seviyelerde olması bile kansere yol açabilmektedir. Dolayısıyla bir prostat kanseri riski varsa bunun için mutlaka tetkiklerin yapılması gerekir. Dolayısıyla PSA değeri tek başına prostat kanserini belirlemesi için yeterli değildir. Bunun için mutlaka doktor muayenesi ve diğer tetkikler gerekli olmaktadır. Ayrıca doğru tanı konması önemlidir. Bununla birlikte, Üroloji uzmanı gerekli incelemeyi yaparak uygun tanıyı belirler ve tedavi yöntemini planlar. Genel olarak normal PSA değerleri aşağıdaki gibi kabul edilmektedir. 40-49 aralığındaki yaş için 0 - ng/ml 50-59 aralığındaki yaş için 0 – ng/ml 60 – 69 aralığındaki yaş için 0 – ng/ml 70 ve üzeri yaşlar için 0 – ng/ml PSA Kan Testi Nasıl Yapılır? PSA nedir? PSA Kan testi nasıl yapılmaktadır? PSA testi erkeklerdeki prostat kanseri riskini ölçmeye yardımcı olan bir testtir. PSA testinin diğer tetkiklerle birlikte kullanılarak değerlendirilmesi önerilmektedir. PSA kan testini yapmak için koldan kan alınmaktadır ve daha sonra test değerleri ölçülür. Bununla birlikte, PSA kan testi, tok karnına, aç karnına veya günün herhangi bir saatinde yapılabilir. PSA Testinden Önce Nelere Dikkat Edilmesi Gerekmektedir? PSA testi yapılmadan önce nelere dikkat edilmesi gerekir? Vücutta PSA değerini etkileyen bazı özellikli durumlar bulunmaktadır. Ata binmek, bisiklete binmek gibi prostata baskı yapan durumlar vardır. Bu durumlar kandaki PSA değerini yükseltir. Sistoskopi ve idrar yollarına sonda sokulması gibi bazı tıbbi yöntemler ve prostat masajı PSA değerini yükseltmektedir. Bu yüzden eğer böyle bir durum varsa PSA testi için bir hafta beklemek gerekmektedir. Daha sonra PSA kan testinin tekrar yapılması gerekir. Bununla birlikte, içeceklerin ya da gıdaların PSA kan testi üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. PSA değerleri yaş aralığına göre değişir ve yaş ilerlemesi ile birlikte PSA değerlerinde artış olabilir. PSA değeri nasıl düşer? Psa değerleri düşmesi için bazı ilaçlar kullanılmaktadır. Fakat doktor kontrolünde bu ilaçların alınması gerekir. PSA değerleri her yıl ortalama ng/ml olarak artış göstermektedir. Bununla birlikte, siyahi ırk, aynı yaş grubundaki erkeklerle kıyaslandığı zaman bu ırkta daha yüksek PSA değerleri bulunmaktadır. PSA değerleri normal şekilde seyreden bir kişide eğer ani bir şekilde PSA yükselmesi olursa kanser dışı sebeplerden kaynaklı olmaktadır. Bu yüzden bu gibi durumlarda yükselmeye sebep olan durumun belirlenmesi ve bunun giderilmesi gerekmektedir. Yani PSA yüksekliği kanser anlamına gelmemektedir. Bununla birlikte, prostat kanserinin erken teşhisi önemlidir. Bu yüzden PSA değerinin yanı sıra prostat muayenesi de yapılması gerekir. PSA Testinin Kullanım Alanları Nelerdir? PSA nedir ve kullanım alanları nelerdir? Prostat kanseri erkeklerde en sık görülen kanserlerden birisidir. Prostat kanserinin tanısı için Prostat bölgesinden bir parça alınır ve biyopsi yapılır. Fakat her prostat kanseri olduğundan şüphelenilen hasta için prostat biyopsisi uygulanmamaktadır. Bu yüzden prostat kanseri şüphesi ya da riski taşıyan ve 50 yaş 50 yaş üzerinde olan erkeklere PSA testi yapılmaktadır. PSA testi kan tahlilini içerir. PSA Seviyesini Etkileyen Faktörler Nelerdir? PSA seviyesini etkileyen en önemli faktörler şunlardır Rektal muayene Bisiklet, at binmek ya da motosiklet gibi aktiviteler yaparken prostat bölgesine darbe gelmesi Prostatta iltihap olması İdrar yolunda enfeksiyon olması İyi huylu prostat büyümesi yani bph Anal sex yapılması Prostat ameliyatının olunması Boşalma Serbest PSA veya Prostat Biyopsisi Nedir? PSA nedir? Serbest PSA testinin önemi nedir? Bazı hastalarda serbest PSA testlerinin yapılması, gereksiz biyopsi yapılmasını engellemektedir. Ayrıca biyopsiye göre kan testinin yapılması hem daha ucuz ve de hem de daha hızlı bir işlem olmaktadır. Fakat hastalığın kesin bir tanısının konması için hem biyopsi hem de testlerin bir arada yapılması gerekli olduğu durumlar olabilir. Bununla birlikte, toplam PSA testleri ve serbest PSA testlerinin sonuçları birbirleriyle oranlanır ve karşılaştırılır. Bu oranlar oldukça önemlidir. Her bir test, diğer testin hatasını düzeltmeye yardımcı olmaktadır. Ayrıca prostat biyopsisi yapıldıktan sonra bu test sonuçları kanseri teşhis etmeyebilir. Bununla birlikte, serbest PSA testi prostat problemlerinin tanısının belirlenmesi konusunda oldukça önemli bir test olmaktadır. Fakat serbest PSA testi tek başına yeterli değildir. Bu yüzden serbest PSA testi, total PSA testi ile karşılaştırıldığında daha kesin sonuçlara ulaşılmaktadır. Uzman doktorlar hastaya total PSA testi yaptıktan sonra total PSA seviyesi eğer yüksekse bu durumda hastadan serbest PSA testi istemektedirler. Bunların dışında hastadaki problemi tam olarak tespit etmek için başka testler de yapılabilir. Hatta bazı durumlarda yapılan testler de bir süre sonra tekrarlanabilir. Anormal Çıkan PSA Değerleri İçin Önemli Olan Faktörler Nelerdir? Doktor hastanın PSA değerlerini ölçerken etnik köken, yaş, prostat yoğunluğu gibi faktörleri göz önünde bulundurmaktadır. Çünkü PSA düzeyleri yaşla birlikte artmaktadır ve bu da test sonuçlarını farklı şekillerde etkiler. Bununla birlikte, Prostat kanserinden dolayı tedavi gören kişilerde de PSA farklı seviyelerde olmaktadır. Ayrıca, eğer PSA değeri çok hızlı bir şekilde 2 katına çıkıyor ise prostat kanserinin agresif bir şekle büründüğü söylenebilir. Turk Hij Den Biyol Derg. 2008; 653 121-125 Birsen Sahillioğlu, Gönül Erden, Serpil Erdoğan, Mustafa Metin YıldırımkayaAnkara Numune Eğitim Ve Araştırma Hastanesi 3. Biyokimya, Klinik Biyokimya, AnkaraAMAÇ Serum total prostat spesifk antijen PSA değeri 4-10 ng/mL arasında bulunan hastalarda, prostat kanseri PCa ve benign prostat hipertrofsi BPH ayrımında, serbest/ total PSA oranının tek başına total PSA kullanımından daha faydalı olduğu bildirilmektedir. Ancak bildirilmiş cut off değerleri arasında farklar bulunabilmektedir. Bu çalışmada labo-ratuvara başvuran hastalar için serum serbest/total PSA oranı cut off değeri tayini Bu çalışmada, yaşları 56-84 arasında değişen ortalama± total PSA değerleri 4-10 ng/mL arasında bulunan, TRUS+PBx transrektal ultrasonograf eşliğinde sistematik prostat biyopsisi ile elde edilen patolojik tanılarına göre ayrımı yapılan, 31 BPH ve 20 PCa’lı hastada serum total ve serbest PSA düzeyleri kemilüminesans mikropartikül immunokimyasal CMIA yöntem Architect i2000, Abbott ile tayin edilmiştir. Bu parametrelerin ve serbest/total PSA oranının duyarlılık, özgüllük, pozitif ve negatif kestirim değerleri, ROC receiver operating characteristic-nispi işlemleme özelliği analizleri ve aralarındaki uyumluluk çalışmaları Serum serbest/total PSA oranı ortalama değeri, PCa’lı olgularda iken, BPH grubunda bulunmuştur p< ROC analizinde eğri altındaki alan serbest/total PSA için p= iken total PSA için p= olarak bulunmuştur. Serum serbest/total PSA oranı için cut off değeri olarak alındığında, duyarlılık %70, özgüllük %75 iken cut off değeri olarak alındığında, duyarlılık %70, özgüllük %68 olarak PCa tanısında serum serbest/total PSA oranının kullanımının, tek başına total PSA kullanımından daha yüksek duyarlılık ve özgüllüğe sahip olduğu ve serbest/total PSA oranı için cut-off değeri alındığında, PCa ve BPH arasında ayırımı kolaylaştırabileceği ve gereksiz biyopsileri azaltabileceği kanısına Kelimeler Serum serbest/total PSA oranı, prostat kanseri PCa, benign prostat hipertrofsi BPH.Evaluation of the Diagnostic Value of Free/Total Prostate Specifc Antigen for Prostat Cancer in Turkish Males, Investigating the Appropriate Cut off Value Birsen Sahillioğlu, Gönül Erden, Serpil Erdoğan, Mustafa Metin YıldırımkayaAnkara Numune Eğitim Ve Araştırma Hastanesi 3. Biyokimya, Klinik Biyokimya, AnkaraOBJECTIVE It is reported that using only free-to-total PSA ratio in differential diagnosis between prostate cancer and benign prostatic hyperplasia BPH in the patients with 4-10 ng/mL PSA values is more useful than total PSA. However, different cut-off values have been reported. In this study, it was aimed to determine cut-off value of the free PSA to total PSA in the serum of the patients who applied to the In this study, a total of 51 patients who had PSA values between 4-10 ng/mL and age between 56-84 years old mean were included. Sera were obtained from pathologically diagnosed with TRUS+PBx transrectal ultrasonographic sistematic prostate biopsy 31 BPH and 20 PCa patients. Serum total and free PSA values were determined with chemiluminescent microparticle immunoassay CMIA Architect i2000, Abbott. Sensitivity, specifcity, positive predictive value, negative predictive value were calculated; receiver operating characteristic ROC analyses and the correlation between them were While average serum free/total PSA ratio was in the prostate cancer group, it was found in the BPH group p< Areas under the ROC curves was found as p= for free/ total PSA and p= for total PSA. While the cut off value was taken as for the ratio of free/ total PSA, sensitivity was % 70 and specifcity was 75% and those values were 70% and 68% respectively if the cut off value was This ratio is signifcantly low in patients with prostate cancer compared to BPH The sensitivity and specifcity of free/total PSA were 70% and 75% at a cut off value lt was postulated that using only free/total PSA ratio has more selectivity and sensitivity in the diagnosis of prostate cancer than using only total PSA value and when the cut-off value was accepted as for free/total PSA, it is easier to differentiate prostate cancer from BPH which might reduce unnecessary Prostate cancer, benign prostatic hyperplasia, the ratio of serum free/total PSABirsen Sahillioğlu, Gönül Erden, Serpil Erdoğan, Mustafa Metin Yıldırımkaya. Evaluation of the Diagnostic Value of Free/Total Prostate Specifc Antigen for Prostat Cancer in Turkish Males, Investigating the Appropriate Cut off Value. Turk Hij Den Biyol Derg. 2008; 653 121-125Sorumlu Yazar Serpil ErdoğanMakale Dili Türkçe PSA Prostat Spesifik Antijen NEDİR? PSA ”Prostat Spesifik Antijen” kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. PSA, prostatın ürettiği bir proteindir. Bir insanın kan tahlilinde PSA’nın var olması o kişide prostat organının var olduğunu gösterir, o hastada prostat kanseri var ya da yok anlamına gelmez. PSA’nın seviyesi, serbest PSA ile total PSA’nın oranı, yıllık PSA artış hızı, PSA’nın prostat büyüklüğü ile orantısı prostat kanseri şüphesi olup olmadığına işaret eder. PSA’nın prostat hastalıkları ile ilgili bir kan tetkiki olduğu, bunun kanda yüksek seviyede olmasının prostat kanseri şüphesi yarattığı birçok insan tarafından bilinmektedir. Ama her PSA’sı yüksek olan kişinin prostat kanseri olmayabileceğini, hangi PSA değerinde prostat biyopsisi almak gerektiğini, PSA’nın total ve serbest formlarının nasıl değerlendirileceğini, prostat kanseri için radikal prostat ameliyatı olmuşlarda ameliyattan sonra normalde PSA’nın kanda yükselmemesi gerekirken yükselmesi durumunda takip edilecek yolu ve sayamadığım daha birçok özelliği tıp mensubu olmayanlar bilemeyebilirler. Hatta prostat kanseri konusunda yeterli bilgi ve donanımı olmayan tıp mezunları da bilemeyebilir. PSA’nın vücutta bir organa mahsus bilinen tek araç olduğu unutulmamalıdır. İnsan vücudunda PSA’dan başka bir organa mahsus herhangi bir belirteç yoktur. Bu sebeplerle PSA hakkında detaylı bilgi vermek gerekmektedir. PSA’nın Özellikleri ve Kanda PSA Seviyesini Etkileyen Sebepler I- PSA kanda nanogram ölçülerinde ölçülebilirken, menide 10²×³ kat yüksek olup miligramla ölçülmektedir. PSA’nın proteolitik denilen ertici özelliği vardır. II- PSA normalde akciğer, kemik, karaciğer ya da vücudun herhangi bir dokusunda üretilmez ve bulunmaz. Prostat hücreleri kan dolaşımı ya da lenf damarları yoluyla prostat dışındaki bir organa ya da dokuya gelmişse o organ ya da dokuda PSA’ya rastlanabilir, bu durum da sadece prostat kanserinin o organa yayılmasıyla olur. III- Kadınlarda yaratılıştan prostat organı olmadığı için kanda PSA bulunmaz. Kadınlarda PSA ölçümlerinde sıfıra yakın derecede çok düşük PSA değeri vardır. Bu prostatın ürettiği PSA değildir, zira kadınlarda prostat organı yoktur, pankreasın ya da henüz tam bilinmeyen bazı dokuların benzer molekül yapısındaki ürünler olabilir. IV- Şu andaki bilgilerimize göre insan vücudunda PSA dışında bir organın ürünü, sadece o organa mahsus bir madde, belirteç yoktur. Bu konuda bir diğer bilinmesi gereken de, PSA’nın sadece kanserlilerde değil, kansersiz prostatlılarda da var olduğu, hatta prostatı var olan her erkekte kanda PSA tespit edildiği hususudur. V- Bir diğer bilinmesi gereken husus da PSA’nın sadece teşhiste ve kanserli-kansersiz prostat ayrımında kullanılmadığıdır. Aynı zamanda gerek prostat kanseri ameliyatı olmuş gerekse radyoterapi ya da hormon tedavisi görmüş hastalarda tedavinin takibinde, tedavinin başarısının belirlenmesinde, hastalığın ilerleyip ilerlemediğinin anlaşılmasında da kullanılmaktadır. VI- Kandaki PSA seviyesi prostat kanserinden, kansersiz prostat büyümesinden, prostatın hacminden, prostatın iltihabi durumundan,prostata yapılan her müdahalelerden etkilenebilmekte ve bu durum kandaki PSA seviyesine yansımaktadır. Prostat Kanserinde PSA Günümüzde prostat kanserlerinin büyük çoğunluğu sadece PSA yüksekliğinden yola çıkılarak tespit edilmektedir. Yani parmakla prostat muayenesi normal bulunduğu halde PSA yüksek olduğu için biyopsi yapılarak prostat kanseri tespit edilmektedir. Prostat kanseri ile PSA ilişkisini inceleyecek olursak, genelde kanserin evresi ne kadar ileriyse PSA o kadar yüksek olmaktadır. Lokalize evredeki prostat kanserlerindeki ortalama PSA seviyesi ile ileri evredeki prostat kanserlilerdeki ortalama PSA seviyesi oldukça yüksektir. Hatta bu ortalama PSA seviyelerine göre prostat kanserinin yayılmış olması ihtimalleri belirtilebilmektedir. PSA’nın Ölçüm Aralıkları, Ölçümünde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Prostat kanseri olmayan, sadece check-up olarak yıllık takipte olan, yaşı 45-50 ve üzerindeki kişilerde PSA ölçümü yılda bir yapılmalıdır. Sık aralıklarla yapılan PSA ölçümleri birçok hastada endişeyi artırmakta, gereksiz huzursuzluğa yol açmaktadır. Zira her normal insanda PSA zaman içinde dalgalanmalar gösterebilmektedir. Yani prostat kanseri olmayan bir kişide PSA bazen yükselip sonra normalleşebilmekte ya da bazen düşük olup sonra yükselebilmektedir, buna fluktuasyon denmektedir. Bir diğer yazımız olan Prostat Kanserinin Belirtileri Nelerdir? başlıklı makalemizde prostat kanserinin belirtileri hakkında bilgiler verilmektedir. Prostat, erkeklerde bulunan mesanenin altında ve rektumun üzerinde oturan çeşitli salgılar üreten bir organdır. Prostat sadece erkeklerde bulunur. PSA Prostat Spesifik Antijen ise prostattan salınan, spermin sıvılaşmasını sağlayan bir enzimdir. PSA, prostattın kanallarından ve epitelinden salgılanır. PSA değeri prostatın kanallarının ve epitelinin yapısının bozulduğu durumlarda kana normalden daha fazla oranda geçerek PSA yüksekliği oluşturur. Bu durumlar genellik iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseridir. PSA'nın normal değeri 4 ng/ml olarak kabul edilir. Ancak her PSA yüksekliği kanser anlamına gelmemektedir. PSA testi bir tarama testidir, tanı testi değildir. PSA yüksekliği kanser dışı durumlarda da yükselebilir. Örneğin idrar sondası takılması, prostatın parmakla rektal muayenesi, sistoskopi. Bu durumlar kısa süreli PSA yüksekliği oluştururken prostat masajı, ejekülasyon, transrektal ultrason, prostatit daha uzun süreli PSA yüksekliği oluşturabilir. Peki ne zaman PSA düzeyi ölçümü ve prostat kanseri araştırılması yapılmalıdır? Bu sorunun tam bir cevabı yoktur çünkü prostat kanseri erken evrelerde herhangi bir bulgu vermez ancak uzun yıllar sonunda elde edilen tecrübeler ve klinik çalışmalar göstermiştir ki ailede prostat kanseri hikayesi olmayan her erkek 45-50 yaşından sonra eğer ailede prostat kanseri hikayesi mevcutsa 40 yaşından sonra her yıl PSA ölçümü ve prostat kanseri araştırması yaptırması önerilmektedir. Erkeklerde yaş ilerledikçe prostat kanseri riski artmaktadır. Ancak en önemli risk faktörü ailede prostat kanseri hikayesinin olmasıdır. Eğer babada veya kardeşlerde tanısı konmuş bir prostat kanseri hikayesi mevcut ise kişininde kansere yakalanma riski diğer erkeklere gire 2-3 kat artar. PSA ölçümlerinin ve prostat kanseri araştırılmasının erkeğin şikayeti olmasa dahi erken yaşlarda yapılmasının önemi ise erken evre tespit edilen prostat kanserlerinde tedavi başarısı oldukça yüksek olması ve sadece cerrahi tedavi ile tümörden tamamen kurtulma imkanı sağlamasıdır. Normal şartlarda prostat kanseri erken evrelerde bulgu vermez ve sessiz ilerler. Eğer erken evrede tespit edilmez ise kanser öncelikle bölgesel lenf nodlarına, kemiklere sonra karaciğer, akciğer ve vücudun diğer organlarına yayılabilir. Bu durumda ileri evre bir prostat kanseri gelişmiş olur ve tedavisi onkolojik destek ile daha zor bir tedavi halini almaktadır. PSA yüksekliği saptandığı yapılacak işlemler nelerdir? PSA yüksekliği saptandığında hastaya ultrason eşliğinde transrektal prostat iğne biyopsisi uygulanır ve patolojik değerlendirilme yapılır. Eğer patolojik değerlendirme sonucu tanı prostat kanseri konuldu ise kanserin evrelendirilmesi yapılır. Günümüzde herhangi bir yere yayılmamış, prostat bezine sınırlı olan prostat kanseri vakalarında dünyaca kabul edilen ilk tedavi yöntemi cerrahi tedavidir radikal prostatektomi. Bu ameliyatta prostat bezi ve mesanenin alt arka tarafında sağlı ve sollu yerleşen vezikula seminalis isimli sperm keseleri tamamen çıkarılarak idrar torbası ile idrar kanalı tekrar birbirine birleştirilir. Açık ve kapalı olarak iki şekilde yapılabilir. Günümüz teknolojisinin gelişmesi ile paralel olarak gelişen laparoskopi ve özellikle robotik cerrahi sayesinde artık hastanemizde olduğu gibi iyi merkezlerde bu ameliyatlar kapalı olarak laparoskopik veya robotik olarak gerçekleştirilmektedir. Laparoskopik ve robotik cerrahi sayesinde özellikle açık yöntemle yapılan radikal prostatektomi ameliyatlarından sonra görülebilen kanama, sertleşme sorunu ve idrar kaçırma gibi problemler en aza indirilmiştir. Laparoskopik ve robotik cerrahide hastanın prostatına açık cerrahide olduğu gibi büyük bir karın kesisi ile değilde karın üzerinde çeşitli bölgelere 5-6 adet küçük kesi yapılarak cm'lik yerleştirilen portlar borucuk içerisine yerleştirilen aletler ile ameliyat yapılmaktadır. Açık cerrahiye göre üstün yanları çoktur. Bunlar; Ameliyat sahasının cerrah tarafından normalin 10-15 katı daha büyük görülmesi kullanılan yüksek çözünürlüklü teleskop ve kamera sistemi sayesinde Büyütülmüş görünüm sayesinde cerrahın daha detaylı diseksiyonu sayesinde sertleşmeyi sağlayan siniri ve idrar tutmayı sağlayan kasları daha net görmesi ayırması ve istenmeyen sertleşme sorunu ve idrar kaçırma riskinin en az düzeye indirilmesi Daha az kanama olması Kozmetik açıdan büyük bir karın kesisi yerine 5-6 adet küçük kesiler olması Ameliyat sonrası ağrının ve rahatsızlık hissinin laparoskopik ve robotik cerrahi ile oldukça az olması Hastanede yatış ve iyileşme süreleri laparopskopik ve robotik cerrahide açık cerrahiye göre az olması Hastaların günlük aktivitelerine ve sosyal hayatlarına daha kısa sürede geri dönmeleridir. Prostat kanserinden korunmanın yolu var mıdır? Prostat kanserinden korunmanın bilinen aktif bir yöntemi yoktur ancak beslenme ve düzenli hayat tarzı prostat kanseri gelişme riskini bir miktar düşürdüğü bildirilmiştir. Örneğin; Obezite prostat kanseri gelişimindeki en büyük çevresel risk faktörüdür. Amerika kökenli ve geniş katılımlı bir çalışmada vücut kitle endeksinin 30 kg/m2'nin üzerinde olan prostat kanseri saptanmış hastalarda kanserin daha ileri derecede ve daha ölümcül seyrettiği bir çalışmada ise 10 yıl içinde kontrollü olarak 5 ve üzeri kilo veren hastalarda prostat kanseri gelişme sıklığının azaldığı vurgulanmıştır. Batı Avrupa ve Amerika da yapılan geniş katılımlı çalışmalar yağlı beslenme ile prostat kanseri görülme sıklığı arasında ciddi bir ilişki olduğunu tespit etmişlerdir. Yapılan çalışmalarda ise diyetle alınan tüm yağların değil ağırlıkla doymuş yağ oranı yüksek olan gıdalarla beslenen erkeklerde prostat kanseri gelişme riskinin arttığı savunulmuştur. yüksek oranda hayvansal yağ tüketen ve kısmi olarak da kırmızı ette bulunan alfa-linoleic asittin sadece prostat kanseri değil bir çok kanserin gelişmesinde önemli bir risk faktörü olduğunun belirtmektedir. Bunun sonucunda yüksek oranda hayvansal yağlar ve doymuş yağlarla beslenen erkeklerde prostat kanseri gelişme sıklığı arasında ciddi bir ilişki bulunmaktadır. Ritch ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada yağ asitlerinin prostat kanseri üzerindeki etkileri araştırılmış ve Omega- 6 yağ asitleri içeren besinler ile beslenen erkeklerde prostat kanseri gelişiminin daha sık, Omega-3 yağ asitleri ile beslenen erkeklerde prostat kanseri gelişme sıklığının daha az olduğu tespit edilmiştir. Omega-3 yağ asitleri en çok soğuk iklimlerde yetişen somon, sardalya, uskumru, ton balığı gibi balıkların yağ dokusunda bulunmakta olup Omega-6 ise bitkisel yağlarda daha çok bulunmaktadır. Bunların dışında kontrolsüz diyabet, yüksek kolesterol ve düzensiz stresli yaşamın prostat kanseri gelişme riskini arttırdığı gözlenmiştir. PSA Total ECLIA Testin Adı PSA Total ECLIA Sinonim prostat spesifik antijen, total PSA Çalışma Zamanı Pazartesi,Salı,Çarşamba,Perşembe,Cuma,Cumartesi Sonuç Verme Zamanı 4 saat sonra Numune Türü Serum, Oda Isısı Numune Miktarı 900 Mikrolitre Numune Kabı Kırmızı kapak - Düz Numune Özellikleri Pıhtılaşmanın tamamlanması için tüpler oda sıcaklığında 30 dakika bekletilmelidir. Santrifüj öncesi bekleme süresi 2 saati geçmemelidir. Örnek 5 - 10 dakika 1000 – 1300 g arasında santrifüj edilmelidir. Santrifüj edildikten sonra jel içeren tüplerin dondurulması önerilmemektedir. Son Numune Kabul Saati 1700 Hastanın Hazırlanması Total PSA testine Serbest PSA eklenmesi, Total PSA testinin çalışıldığı 12 saatlik süre için mümkündür. Bu testin 12 saat öncesinde biotin veya vitamin B7 içeren multivitamin veya diyet destek ürünleri alınmamalıdır. Prostatta inflamasyon ve travma oluşturan işlemler İğne biyopsisi, rektal muayene, sistoskopi, kolonoskopi ve transuretral rezeksiyon gibi uygulanan hastalarda bu işlemler sonrası alınan örneklerde hatalı yüksek PSA sonuçları gözlenebilir. Numunenin bu tür uygulamalardan önce alınmasına dikkat edilmelidir. Çalışma Yöntemi ECLIA Kullanımı Total PSA testi, 55-69 yaşındaki erkeklerde prostat kanseri taraması aile hikayesi olanlarda 50 yaştan itibaren, prostat biyopsisine karar verilmesi ve prostat kanseri hastalarının tedavi takibinde kullanılır. Numune Stabilite Özellikleri Oda Sıcaklığı20-25 °C 1 GünBuzdolabı2-8 °C 3 GünDondurucu- 20 °C 168 Gün Lab. Kodu 964

prostat spesifik antijen psa total